نکاتی مهم برای انتخاب موضوع پایان نامه
مرحله اول: ملاحظات و نکات اولیه
– مطالعه اجمالی در برخی زمینه های مورد علاقه و مهم
– جستجو در برخی پایگاهها و نیز اینترنت تحت عبارت “research topics” و یا “research priorities” و یا ” issues for research ” در حوزه های دلخواه برای آگاهی از موضوع های بالقوه مناسب
– مطالعه و وارسی “پیشنهادهایی برای پژوهشهای بیشتر” در فصل آخر پایان نامه ها برای آگاهی از موضوع های بالقوه مناسب
– صرف وقت بیشتر و مطالعه عمیق تر و تحلیلی تر در باره موضوع های مطرح
– مشورت با استادان و سایر دانشجویان آگاه و منتقد در مورد موضوع های قابل قبول و مطرح
مرحله دوم: بررسی و تحلیل مقوله ها و نکات مورد توجه در انتخاب موضوع
– علاقه مند بودن به موضوع
– در نظر گرفتن توانایی ها و امکانات فردی مثلاً قدرت تجزیه و تحلیل، توانایی تحلیل آماری، توانایی برقراری ارتباط با جامعه ی مورد تحقیق، و…
– نو بودن موضوع (تکراری و یا تقلیدی صرف نباشد)
– ارزشمند بودن موضوع
– مطرح بودن در سطح ملی یا منطقه ای یا جهانی
– منطقی بودن و نه فریبنده بودن (در این مورد باید فرهنگ جامعه اعم از دانشجو و استاد به گونه ای اصلاح شود که دریابد ظاهر و کلمات زیبا و فریبا بدون توجه به واقعی، کارآ و منطقی بودن آن نه تنها پژوهش مفید و گره گشایی نمی آفریند بلکه مشکل ساز هم هست)
– کاربردی بودن (در مورد پژوهشهای غیربنیادی): امکان استفاده از نتایج در کوتاه مدت یا میان مدت (بتواند به یک نیاز مهم پاسخ دهد)
– مطرح بودن به منزله مسئله (امکان تعریف یک مسئله جدید مبتنی بر پیشینه پژوهش یا تجربیات حرفه ای و شخصی)
– امکان تعریف سؤال یا فرضیه بر اساس مسائل عملی یا نظری
– سؤالهای مشخص، عینی و هدفمندی را بتوان طرح کرد
– پاسخ به سؤالها، راه حل علمی و روش مناسب وجود داشته باشد
– امکان عملی اجرای پژوهش
– انجام مراحل تحقیق با دشواری غیرعادی همراه نباشد
– مراحل کار به لحاظ طول زمان مورد نظر (حداکثر یک سال) قابل انجام باشد
– مطالعات نظری و دستیابی به منابع امکان پذیر باشد
– نمونه معرف (نماینده) جامعه پژوهش قابل دسترس بوده و افراد مایل به همکاری باشد
– شیوه گردآوری اطلاعات (توزیع پرسشنامه و یا مصاحبه و یا راه های دیگر) در مدت زمان مشخص قابل انجام باشد
– اطلاعات مورد نیاز قابل دسترس و گردآوری باشد
– امکان انجام پژوهش، به لحاظ روش تحقیق (وجود یک یا چند روش برای آزمون کردن) وجود داشته باشد
– امکان ادامه پژوهش های بیشتر در همان زمینه
– پیشنهادهای جدیدی را بتوان از دل پژوهش برای پژوهش های آتی مطرح کرد
– امکان استخراج و چاپ چند مقاله در آن زمینه (تولید دانش جدید)
مرحله سوم: تصمیم گیری کلی
– تدوین یک فهرست از موضوع های مناسب بر اساس توجه به معیارهای مرحله دوم
– بررسی مجدد تک تک موضوع ها با نگاه منطقی و واقع بینانه
– حذف برخی از موضوع ها که امکان انجام تحقیق و رسیدن به نتیجه مطلوب در آنها دشوار است
– انتخاب حداکثر دو یا سه موضوع مناسب برای تحقیق
– بررسی هر یک از موضوع ها به لحاظ وجود منابع اطلاعاتی و وجود استاد راهنما (موضوع در حوزه توجه به تخصص و علاقه حداقل یکی از استادان باشد)
– مشورت با یک یا دو استاد در باره موضوع های پیشنهادی و مسائل مرتبط با آنها
– گرفتن تائید اولیه از یک یا دو استاد در مورد مناسب بودن یکی از موضوع ها
مرحله چهارم: محدودکردن دامنه موضوع
– مطالعه متون علمی برای پی بردن به فضاهای خالی برای تحقیق در آن موضوع
– بیان موضوع محدود شده در قالب عبارت (عنوان پایان نامه)
– مشورت مجدد با استادان مربوطه در مورد موضوع محدود شده
– تائید موضوع نهایی پس از انجام اصلاحات لازم در عنوان
– مطالعه مجدد متون علمی برای یافتن و تدوین مسئله پژوهش
– نوشتن سؤالها و یا فرضیه های مناسب برای تحقیق (در واقع سؤال (اصلی و فرعی) و فرضیه هر دو برای یک تحقیق ضروری هستند)
– مشورت با استادان مربوطه و تائید مسئله ها و یا فرضیه ها
مرحله پنجم: انجام سایر گامهای پژوهش
– مشخص کردن روش تحقیق
– مشخص کردن جامعه پژوهش
– مشخص کردن شیوه نمونه گیری
– مشخص کردن ابزار گردآوری اطلاعات
– در صورتی که از پرسشنامه استفاده می شود تعیین چگونگی پیدا کردن روایی و اعتبار آن
– مشخص کردن روش آماری و آزمون های مورد استفاده
– اجرای مراحل عملی کار
– تدوین گزارش تحقیق
– تدوین نتایج همراه با تجزیه و تحلیل نهایی آن ها
– تدوین محدودیت ها و مشکلات تحقیق
– ارائه پیشنهادها برای پژوهش های آتی